تأثیر سالخوردگی جمعیت بر نابرابری توزیع درآمد در ایران

پروین, سهیلا; باقری‌پرمهر, شعله; پاگرد علیشاهی, فاطمه

تأثیر سالخوردگی جمعیت بر نابرابری توزیع درآمد در ایران

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

¹ استاد اقتصاد نظری، دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی

² استادیار اقتصاد، گرایش پول، گروه اقتصاد دانشگاه خاتم.

³ دانش‌آموخته دوره کارشناسی ارشد، رشته اقتصاد، دانشگاه خاتم.

چکیده

افزایش رقم شاخص امید زندگی، مدیون پیشرفت‌های علمی در حوزه بهداشت و سلامت بوده است که همگام با توسعه اقتصادی، از کشورهای توسعه‌یافته، آغاز و به‌سرعت به کشورهای درحال‌توسعه سرایت کرد. ازجمله نتایج این پیشرفت‌ها، افزایش تعداد جمعیت و تغییر ساختار سنی جمعیت کشورها به سمت سالخوردگی است. پدیده سالخوردگی جمعیت، تأثیرات زیادی بر متغیرهای کلان اقتصادی، ازجمله توزیع درآمد خواهد داشت. این مطالعه، به بررسی تأثیر ساختار سنی جمعیت ایران بر توزیع درآمد، طی سال‌های 1368-1364 می‌پردازد. نتایج حاصل از تجزیه ضریب جینی هزینه خانوار بر حسب گروه‌های سنی سرپرست خانوار نشان می‌دهد، همراه با افزایش سن سرپرست خانوار، نابرابری درآمد بین گروهای سنی و نیز در گروه‌ سالمند (خانوارهای بالای 65 سال) افزایش می‌یابد. با توجه به اینکه نابرابری توزیع درآمدها، دومین عامل فقر در ایران است، گسترش جمعیت سالمند در دهه‌‌های آینده، احتمال پیوستن سالمندان به گروه فقیر را افزایش می‌دهد. به این ترتیب، حتی اگر دیگر نیروهای تشدیدکننده نابرابری و فقر، مثل تورم، رکود اقتصادی و... متوقف شوند، پدیده رو به رشد جمعیت سالمند، نیروی بالقوه‌ای برای رشد نابرابری و فقر در کشور است. بنابراین، از منظر رشد، برای اقتصادی که دچار یک الگوی نامتعادل در توزیع درآمدها است و گذار جمعیتی سریعی را تجربه می‌کند، پدیده سالخوردگی جمعیت می‌تواند چالش مهمی در سیاست‌گذاری رشد باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Affect of Population Aging on Income Inequality in Iran

نویسندگان [English]

Soheila Parvin ¹
Shole Bagheri Pormehr ²
Fatemeh Pagard Alishahi ³

¹ Professor in Economics, Alameh Tabatabaei University

² Associate Professor in Economics, Khatam University

³ Master of Science, Khatam University

چکیده [English]

An increase in life expectancy was due to scientific advances in the health sector, which began with the developed economies and quickly had repercussions in developing countries. From among the results of such development, was an increase in population and changes in population age structure towards older ages. Population aging will have significant impact on macro-economic factors including income distribution. This study evaluates the impact of the age structure on the income distribution, over the period of 1985 to 2015 in Iran. The “Gini coefficient decomposition” based on household expenditure (income) in urban and rural areas shows that; with increasing age of the head of the households, income inequality increases. Thus, even if other influential forces on inequality, such as inflation, economical recission, etc. are stopped, the populations aging could be a potential factor for the future growth of inequality and poverty. Hence, for an economy which has an unequal pattern in income distribution, and experiencing a rapid population transition, the population ageing can be an important challenge in the policy making of economic growth.

کلیدواژه‌ها [English]

ageing
Income inequality
Gini coefficient
Enonomic policies
Protection policies

مراجع

احمدزاده، خالد (1386). بررسی اثر ساخت سنی جمعیت کشور روی تورم" فصلنامۀ مدرس علوم انسانی، دوره 11، شمارۀ ۳، صص 106-85.

باسخا، مهدی، کاظم یاوری، حسین صادقی و علیرضا ناصری (1394). تأثیر سالمندی جمعیت بر رشد اقتصاد غیرنفتی ایران، مجله دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران (پیاورد سلامت) دوره 9، شماره 2، صص 136-131.

بهشتی، محمدباقر و خالد احمدزاده (1385). بررسی اثر ساخت سنی جمعیت کشور بر روی تورم، مجله مدرس علوم انسانی،پائیز 1386شماره 52، ص85-106.

پروین، سهیلا، (1394). رشد اقتصادی و طبقه متوسط، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، سال 15، شماره 56، صص 42-1.

پروین، سهیلا (1385). نقش انواع درآمدها در نابرابری توزیع درآمد در ایران، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 75، صص 128-111.

راغفر، حسین، میرحسین موسوی و زهرا کاشانیان (1391). اثر پدیدة سالمندی بر رشد اقتصادی، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال 14، شماره 1، ص،121_132.

صادقی، رسول (1391). تغییرات ساختار سنی و ظهور پدیده پنجره جمعیتی در ایران: پیامدهای اقتصادی و الزامات سیاستی، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، شماره 55، صص 150-95.

ضرغامی، حسین و محمود فریمانه (1394). بررسی تحلیلی ویژگی‌های جمعیتی و اقتصادی-اجتماعی سالمندان کشور، مجله‌ بررسی‌های آمار رسمی ایران، سال 26، شماره 2، صص 160-139.

عرب مازار، عباس، علی کشوری شاد (1384). بررسی اثر تغییر ساختار سنی جمعیت بر رشد اقتصادی، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، شماره 15، صص 51-27.

کوششی، مجید، اردشیر خسروی، مهتاب علیزاده، محمد ترکاشوند و نازنین آقایی (1392). سالخوردگی جمعیت در ایران، ویژگی‌های جمعیتی و اجتماعی-اقتصادی و چالش های پیشرو. طرح تحقیقاتی(مجری دکتر مجید کوششی عضو هیات علمی گروه جمعیت شناسی دانشگاه تهران).

مهرگان، نادر و روح‌اله رضایی (1388). اثر ساختار سنی جمعیت بر رشد اقتصادی. پژوهشهای اقتصادی ایران، دوره 13، شماره 39، صص 146-137.

مهرگان، نادر، میثم موسایی و رضا کیهانی حکمت (1388). رشد اقتصادی و توزیع درآمد در ایران، فصلنامة رفاه اجتماعی، سال 7، شماره ۲، صص 57_77.

یاوری، کاظم و خالد احمدزاده (1389). بررسی رابطه مصرف انرژی و ساختار جمعیت، مطالعه موردی کشورهای آسیای جنوب غربی، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، سال 7، شماره 25، صص 62-33.

ﻳﺎﻭﺭﻱ، کاظم، مهدی، ﺑﺎﺳﺨﺎ، حسین، ﺻﺎﺩﻗﻲ و علیرضا ﻧﺎﺻﺮﻱ (1394). ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪﻱ، دانشگاه تربیت مدرس، بر گرفته از رساله دکتری.

Alimi, O. B, Maré, D. C. & Poot, J. (2016). Income inequality in New Zealand regions, In: P. Spoonley (ed.) Rebooting the Regions. Massey University Press, pp. 177-212.

Alimi, O.B, D.C Maré, J. Poot (2017).More pensioners, less income inequality?, IZA DP Working paper, No. 10690.

Anderson, B. (2001). Scandinavian Evidence on Growth and Age Structure”, Regional Studies, Vol.35, No. 5, PP. 377-390.

Ball, C, & Creedy, J. (2015). Inequality in Newzealand 1983 to 2013, Working paper 2015/06. Wellington: New Zealand Treasury.

Berg, L. (1996). Age Distribution, Saving and Consumption in Sweden, Working Paper Series, Vol. 22, Department of Economics Uppsala University.

Cameron, L. A. (2000). Poverty and inequality in Java: examining the impact of the changing age, educational and industrial structure”. Journal of Development Economics, 62(1), 149-180.

Dinardo, J. Fortin, N.M. & Lemieux, T. (1996). Labor market institutions and the distribution of wages 1973-1992: A semiparametric approach, Econometrica, 64(5), 1001-1044.

Elsevier.

Gonzalez, M. Eiras, Niepelt, D. (2012). Ageing, government budgets, retirement, and growth”, European Economic Review 56 (2012) 97-115

Hyslop, D. R. & Maré, D. C. (2005). “Understanding NewZealand's changing income distribution, 1983–1998: A semi‐parametric analysis. Economica, 72(287), 469-495.

Lam, D. (1997). Demographic variables and income inequality. In M. R. Rosenweig & O. Stark (Eds.), Handbook of population and Family Economics, (Vol. 1B, pp. 1015-1059):

Lim Rogers, D. Eric Toder, E. and L. Jones (2000). Economic consequences of an aging population, The Retirement Project. Occasional Paper Number 6.

Lin, C.H. A. Lahiri, S. Hsu, C. P. (2015). Population aging and regional income inequality in Taiwan: A spatial dimension, Social Indicators Research, 122 (3), 1-21.

Miyazawa, K. (2005). Growth and Inequality: A Demographic Explanation, Discussion Paper, No. DARP 75, July 2005

Mookherjee, D. Shorrocks, A. (1982). A decomposition analysis of the trend in UK income inequality”, The Economic Journal, Vol. 92, No. 368 (Dec., 1982), pp. 886-902.

Queisser' M, Whitehouse, E. (2009). Living standards in old age: Current outcomes and future prospects, Presented in Technical Seminar on pensions, France, 1-2 October 2009.

Shirahase, S. (2015). Income inequality among older people in rapidly aging Japan, Research in Social Stratification and Mobility 41 (2015) 1–10

Shorrocks, A. F. (1984). Inequality Decomposition by Population Subgroups.

Stephen p, Jenkins (1993). Accounting for Inequality Trends: Decomposition Analyses for the UK, 1971- 86, eight explanations for UK income inequality. Economic, No. 62, pp. 29-63.

United Nations (2017). Population Division World Population Prospects: The2017 Revision, DVD Edition.

Warren C. Sanderson, Sergei Scherbov, (2007-2008). A new perspective on population aging, DEMOGRAPHIC RESEARCH, Volume 16, Article 2.

Zhong, H. (2011). The impact of population aging on income inequality in developing countries: Evidence from rural China”. China Economic Review, 22(1), pp 98-107.