بررسی امکان بهبود امید زندگی ایران با حذف علل عمده مرگ طی دوره 1394-1385

ساسانی‌پور, محمد; محبی میمندی, مصیب

بررسی امکان بهبود امید زندگی ایران با حذف علل عمده مرگ طی دوره 1394-1385

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

¹ دانش‌آموخته دوره دکتری جمعیت‌شناسی، دانشگاه یزد.

² دانشجوی دوره دکتری جمعیت‌شناسی، دانشگاه تهران.

چکیده

هدف این مطالعه، بررسی روند و الگوی سنی– جنسی بهبود بالقوه امید زندگی کشور، با فرض حذف سه علت اصلی مرگ‌ (بیماری‌های قلبی- عروقی، سرطان‌ها و حوادث غیرعمدی) در دهه اخیر است. چارچوب نظری تحقیق، گذارهای مرگ‌ومیر، اپیدمیولوژیک و سلامتی است. داده‌های پژوهش برای سال‎های 1385 و 1394 در سطح کل کشور است که از سامانه ثبت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اخذ شد. داده‌ها، پس از اصلاح کم‌ثبتی، با استفاده از جداول عمر چندکاهشی، روش تجزیه و شاخص امکان بهبود امید زندگی با حذف علت خاص مرگ، تجزیه و تحلیل شد. یافتهها نشان داد که در سال 1394 در مقایسه با سال 1385، امکان بهبود امید زندگی با حذف بیماری‌های قلبی- عروقی، کاهش یافته است ولی نقش این علت در امکان بهبود امید زندگی همچنان پررنگ است. همچنین کاهش امکان بهبود این شاخص ناشی از حوادث غیرعمدی برای هر دو جنس، مشهود است؛ برعکس، در صورت حذف سرطان‌ها، امکان بهبود امید زندگی برای هر دو جنس افزایش یافته است. همچنین با حذف بیماری‌های انهدامی، امید زندگی در سنین بالاتر و به‌ویژه در دوره سالمندی امکان بهبود بیشتری داشته است. نتایج این تحقیق حاوی شواهدی از ورود کشور به مرحله چهارم گذار اپیدمیولوژیک و مرحله دوم گذار سلامتی (انقلاب قلبی عروقی) است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Assessing the Possibility of Improving Iran's Life Expectancy by Eliminating Major Causes of Death During 2006-2015

نویسندگان [English]

Mohammad Sasanipour ¹
Mosayeb Mohebi Meymandi ²

¹ Ph.D of Demography, Yazd University.

² Ph.D Student of Demography, Tehran University

چکیده [English]

The aim of this paper is to assess the trend and age –sex pattern of potential improvement of Iran’s life expectancy by eliminating three major causes of death (cardiovascular disease, cancers and unintentional injuries) in recent decade. The theoretical framework of this study is based on the mortality, epidemiologic and health transitions. The data employed for the years 2006 and 2015 in the whole country were derived from the Death Register System of the Ministry of Health & Medical Education. After correcting of under enumeration, the data was analyzed using multiple decrement life tables, decomposition method and potential gain in life expectancy by eliminating major causes of death. Results showed that the possibility of improving life expectancy by eliminating cardiovascular disease was decreased in 2015 compare to 2006, but its role remains significant. Moreover, reduced possibility of improving this index due to unintentional accidents for both genders are evident. In contrast, the possibility of improving life expectancy has increased by eliminating cancers for both genders. In addition, life expectancy at older ages, especially during elderly has been improved by elimination of cancers. These results are indicative of some evidence of the country's entry into the fourth stage of epidemiological transition and the second stage of health transition (cardiovascular revolution).

کلیدواژه‌ها [English]

causes of death
life expectancy
Multiple decrement life table
Cardiovascular disease
Cancers
Unintentional accidents

مراجع

امانی، فیروز، انوشیروان کاظم نژاد، رضا حبیبی و ابراهیم حاجی زاده (1388). روند تغییرات شاخص مرگ‏ومیر در ایران طی سال‏های 1350‌ـ1386، مجلة دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، دوره 12، شماره 4، صص 85-90.

پولارد ف ا. اچ، فرهت یوسف و ج. ال پولارد (1380). روش‌های تحلیل جمعیت، ترجمه هما آقا و همکارن، چاپ چهارم. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.

ساسانی‌پور، محمد، مجید کوششی، عباس عسکری‌ندوشن و اردشیر خسروی (1396). نقش تغییرات سن و علت مرگ در افزایش امید زندگی در ایران در دهه اخیر، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، دوره 12، شماره 24، صص 109-134.

عسکری ندوشن، عباس، محمد ساسانی‌پور، مجید کوششی و اردشیر خسروی (1397). الگوی تفاوت جنسی مرگ‏ومیر در ایران طی سال‏های 1385ـ1394. مجله زن در توسعه و سیاست، دوره 16، شماره 3، صص 415-438.

کوششی، مجید و محمد ساسانی‌پور (1390). مطالعه سهم حوادث غیرعمدی در مرگ‌ومیر کشور در سال 1385 و پیامدهای جمعیتی آن. نامه انجمن جمعیت شناسی ایران. دوره 6، شماره 11، صص 85-113.

کوششی، مجید، اردشیر خسروی، محمد ساسانی پور و سجاد اسعدی (1392). تأثیر علل اصلی مرگ ومیر بر امید زندگی استان فارس با استفاده از روش جدول عمر چند کاهشی. مجله تخصصی اپیدمیولوژی ایران، دوره 9، شماره 4، صص: 1-7.

کوششی، مجید و رضا ریحان (1397). تحلیل مقطعی – سنی اثر مرگ‌ومیر زودرس بر درآمد از دست رفته صندوق تامین اجتماعی. دو فصلنامه مطالعات جمعیتی. دوره 4، شماره 1: صص 167-198.

میرزایی، محمّد (1384). جمعیّت و توسعه با تأکید بر ایران (ده مقاله). چاپ اول. تهران: انتشارات مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیّتی آسیا و اقیانوسیه.

نقوی، محسن و ناهید جعفری (1386). سیمای مرگ‌ومیر در 29 استان کشور، تهران: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.

Arriaga. E (1984). Measuring and explaining the change in life expectancy. Demography, 21: 83-96

Bennett. N. G and S. Horiuchi (1981). Estimating the completeness of death registration in a closed population. Population Index, 47(2):207–221.

Bongaarts. J (2014). Trends in causes of death in low mortality countries: implications for mortality projection. Population and Development Review, 40(2): 234-246.

Chiang. C. L (1984). The life table and its applications, Krieger, Malabar.

Chiang. C.L.(1991). Competing risks in mortality analysis, Ann Rev Public Health, 12: 281– 307.

Conti. S, G. Farchi, M. Masocco, V. Toccaceli (1999). The impact of the major causes of death on life expectancy in Italy. International Journal of Epidemiology. 28: 905-910.

Frenk, J, J. Bobadilla, C. Stern, T. Frejka, Lozano. R (1991). Elements for a theory of the health transition. Health Transit Rev; 1: 21-38.

Keyfitz. N (1985). Applied mathematical demography. Springer Texts in statistics. New York: Springer – Verlag.

Khosravi, A, R. Taylor, M. Naghavi and A. Lopez (2007). Mortality in the Islamic Republic of Iran, 1964–2004. Bulletin of the World Health Organization. 85 (8): 607-614.

Lai. D and D. J. Hardy (2004). An update of impact of HIV/AIDS on life expectancy in the United States, AIDS, 18: 1732–1734.

Lai. D.J, P. Tarwater, R. Hardy (2006). Measuring the impact of HIV/AIDS, heart disease and malignant neoplasms on life expectancy in the USA from 1987 to 2000.Public Health, 120:486-492.

Li. Q, S. Ma, D. Bishai, D, A. Hyder (2017). Potential gains in life expectancy by improving road safety in China. Public Health. 144: 557-561.

Mackenbach, J. P, A. Kunst, H. Lautenbach, Y. Oei, F. Bijlsma (1999). Gains in life expectancy after elimination of major causes of death: revised estimates taking into account the effect of competing causes. Journal of Epidemiology & Community Health, 53(1), 32-37.

Olshansky, J and A. Ault (1986). The fourth stage of the epidemiologic transition: the age of delayed degenerative diseases. Milbank; 64: 355-91.

Omran, A. R. (1971). The epidemiologic transition: a theory of the epidemiology of population change. Milbank Mem Fund Q, 49: 509-38.

Omran, A.R. (1998) The epidemiologic transition theory revisited thirty years later. World Health Stat Q 51: 99-119.

Preston. S, H. Heuveline, M. Guillot (2001) Demography: measuring and modeling population processes. Oxford: Blackwell Publishiers.

Preston. S (1976). Mortality patterns in national populations. New York: Academic Press..

Setel. P. W, L. Saker, N. C. Unwin, Y. Hemed, D. R. Whiting H. Kitange (2004). Is it time to reassess the categorization of disease burdens in low-income countries? Am J Public Health, 94:384–388.

Vallin. J, F. Mesle (2004). Convergences and divergences in mortality: a new approach to health transition. Demographic Research. 2(2): 28-45.

Wang, G. (2012). Estimates of life expectancy gains from reducing/eliminating major causes of death in the USA: An update analysis for population in 2001--2008. Presented to the Faculty of The University of Texas for the degree of master of science.